Miasto Sulejówek

Stanisław Grabski (ur. 5 kwietnia 1871, zm. 6 maja 1949) – polski polityk, ekonomista, starszy brat dwukrotnego premiera, wybitnego uczonego, reformatora polskiej waluty i twórcy złotego – Władysława i działaczki społecznej Zofii Kirkor-Kiedroniowej. Ojciec Stanisławy Grabskiej, teolog, publicystki, wieloletniego prezesa warszawskiego KIK-u.

Pochodził z rodziny ziemiańskiej z Łęczyckiego. Profesor ekonomii: w latach 1910-1939 Uniwersytetu Lwowskiego, Akademii Rolniczej w Dublanach a także Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie, od 1947 – Uniwersytetu Warszawskiego. Współzałożyciel PPS, z którą zerwał w roku 1901, wiążąc się z obozem narodowym. Od 1905 roku w Lidze Narodowej, od 1906 roku członek jej władz. Od roku 1907 wiceprezes Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji. Członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.

Członek polskiej delegacji na rokowania Polski i RFSRR w Mińsku, a następnie w Rydze, zakończonych traktatem ryskim. Jako zwolennik koncepcji inkorporacyjnej Romana Dmowskiego i przeciwnik koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego doprowadził do wytyczenia polsko-sowieckiej linii zawieszenia broni (która następnie stała się podstawą linii granicznej) w odległości 20 - 30 km na zachód i północny zachód od Mińska, zajętego ponownie w końcu wojny polsko-bolszewickiej (12 października 1920) przez Wojsko Polskie.

W latach 1919-1927 poseł na sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego. W roku 1923 (rząd Wincentego Witosa - tzw. Chjenopiast) i w latach 1925 - 1926 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, znany ze swego negatywnego stosunku do mniejszości narodowych. Autor tzw. "ustawy Grabskiego" , przewidującej coroczne plebiscyty w publicznych szkołach powszechnych i gimnazjach w kwestii języka wykładowego. Ustawa - w intencji polonizacyjna - doprowadziła do znaczącego ograniczenia zakresu szkolnictwa w języku ukraińskim w Galicji Wschodniej, poprzez zastępowanie szkół z językiem wykładowym ukraińskim szkołami dwujęzycznymi (tzw. utrakwistycznymi) i była jednym ze stałych zarzewi konfliktu polsko-ukraińskiego w całym dwudziestoleciu międzywojennym. Po przewrocie majowym w 1926 roku wycofał się z życia politycznego i poświęcił się pracy naukowej i publicystycznej.

W czasie II wojny światowej, po najeździe sowieckim na Polskę 17.09.1939 r. i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną aresztowany przez NKWD i więziony (1939-1941) w obozie na terenie ZSRR. W 1942 uwolniony, wyjechał do Londynu. W latach 1942-1944 przewodniczący II Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. 1 lipca 1945 wrócił do Polski, został jednym z zastępców prezesa Krajowej Rady Narodowej w latach 1945 - 1947, a po zaprzestaniu jej działalności po wyborach w styczniu 1947 objął katedrę ustrojów społecznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarł w 1949 r. w Sulejówku. Jego ciało spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim.

Od 1895 roku był żonaty z Ludmiłą Rożen, z którą miał pięcioro dzieci - trzy córki (Feliksę, Ludmiłę, Janinę) i dwóch synów (Stanisława, który zginął w czasie wojny w 1920 i Zbigniewa (1907-1943), który był harcmistrzem, do 1941 był więziony w ZSRR i zmarł w wyniku wypadku podczas pełnienia służby wojskowej). Po śmierci pierwszej żony (1915), Stanisław Grabski ożenił się (w 1916) z Zofią Smolikówną (2 marca 1893 - 5 lutego 1965), z którą miał dwie córki: Annę (ur. 1919), która jest rzeźbiarką i Stanisławę (ur. 1922).

Źródło: http://pl.wikipedia.org/